Een windjammer is de term voor een, meestal dwarsgetuigd, groot zeilschip (een tallship) dat in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw werd gebruikt voor de handel.
Volgens een vaak gehoorde, maar foutieve, volksetymologische verklaring verwijst de term naar het typische geluid dat ontstaat, wanneer sterke wind door een tuigage van staaldraad waait (huilen of jammeren van de wind). In werkelijkheid is de term uit het Engels ontleend en bestaat ze uit de onderdelen wind (wind) en to jam (doordouwen).Met de term worden uitsluitend koopvaardijschepen aangeduid, met name de grotere types, die vanaf de jaren 80 van de 19e eeuw hun intrede deden, na het verdwijnen van de klippers. In de 19e eeuw kwam het woord windjammer wel voor, maar werd onder andere als een scheldwoord gebruikt voor een schip dat slecht onderhouden was.
De bemanning van een windjammer was verrassend klein. De schepen konden in principe gevaren worden door slechts 14 bemanningsleden. Een typische bemanning bestond uit een kapitein, eeneerste stuurman, een bootsman, 15 matrozen en 5 leerjongens. In 1926 slaagde de Herzogin Cecilie erin Kaap Hoorn te ronden, hoewel ze maar 19 bemanningsleden aan boord had.De bemanningslijst van de Pamir, bij haar laatste commerciële vaart rond Kaap Hoorn in 1949 onder Finse vlag, bevatte 33 personen:
1 machinistEigenaars exploiteerden hun schepen met veel aandacht voor kosten. Zowel officieren als gekwalificeerd personeel zoals zeilmakers werden daardoor slecht betaald. In 1938 verdiende de kapitein van de Moshulu 100 dollar per maand, en de gemiddelde zeilmaker 20 dollar.
