onenigheid - online puzzels

De Investituurstrijd was een machtsstrijd tussen de Rooms-Duitse keizer en de paus van Rome tijdens de 11e en 12e eeuw. Deze is genoemd naar een formaliteit, de investituur, maar de twistvraag ging steeds over de benoeming van hogere geestelijken (rijksbisschoppen) en de abten en abdissen van rijksabdijen (geestelijke instellingen onder voogdij van de keizer).

Investituur

In de 10e eeuw had de keizer gaandeweg medezeggenschap verworven bij de benoeming van bisschoppen in het Heilige Roomse Rijk. Erg verwonderlijk was dit niet, want vaak werden er door de keizer landsheerlijke, politieke en zelfs militaire opdrachten aan de bisschoppen toevertrouwd (in dit verband spreekt men van rijksbisschoppen). Dit leidde ook tot misbruiken, zoals simonie en nicolaïsme. Als reactie daartegen kwam er tijdens de 11e eeuw een hervormingsbeweging op gang om de invloed van leken op de benoeming van geestelijken uit te bannen (belangrijk in dit verband is de hervormingsbeweging uitgaande van de abdijen van Gorze en Cluny).

Hoewel er reeds twistpunten bestonden ten tijde van keizer Hendrik III († 1056), wordt vooral zijn zoon keizer Hendrik IV met de Investituurstrijd verbonden geacht. Een eerste conflict ontstond reeds tijdens diens minderjarigheid. Uit onvrede over de benoeming van paus Alexander II (1061-1073) werd in de koninklijke kringen - bij de voogden van Hendrik IV en de rijksadel - tegenpaus Honorius II (1061-1064; †1072) voorgedragen.

Hendrik IV en Gregorius VII

De strijd kwam echt tot uitbarsting in 1075 tussen keizer Hendrik IV en paus Gregorius VII. Enerzijds bemoeide de paus zich met de Saksische oorlogen, waardoor het koninklijk gezag werd ondermijnd, anderzijds was de benoeming van een bisschop van Milaan door Hendrik IV de druppel die de emmer deed overlopen.