Monopolie - online puzzels

Een monopolie (uit het Grieks monos / μονος (alleen, enkel) + pōlein / πωλειν (verkopen)) is een situatie waarin een product of dienst slechts door één (markt)partij wordt aangeboden. De prijs ervan wordt dan niet door marktwerking bepaald, maar vastgesteld door de enige aanbieder, die dan veel winst kan maken, of door de overheid. In een zuiver monopolie is er geen enkel alternatief. Is er niet één, maar zijn er enkele aanbieders van een bepaald product of dienst, dan spreekt men van een oligopolie. Is er, omgekeerd, sprake van één koper of afnemer van een product of dienst dan spreekt men van een monopsonie.

Zuiver monopolie

Een zuiver monopolie is in de praktijk zeldzaam. Zo had de NS jarenlang het monopolie op het vervoer van reizigers over het spoor, maar niet op het vervoer van reizigers in het algemeen, want een reiziger kan ook de auto of zelfs het vliegtuig nemen.

Voor taken die door de verschillende lagen van de overheid worden uitgevoerd, bv. uitgave van paspoorten of andere documenten, is sprake van een monopolie. Ook de uitgifte van geld door een centrale bank kan worden gezien als een monopolie (het octrooi van De Nederlandsche Bank bijvoorbeeld).