De architectuur van de middeleeuwen komt grotendeels voort uit de prestaties van het Romeinse rijk. Na de desintegratie in de oostelijke en westelijke delen was de ontwikkeling van de bouw in deze regio's van de wereld anders. Terwijl in Byzantium de eerdere verworvenheden van het oude Rome werden voortgezet en aangepast aan de verwachtingen van de opkomende christelijke wereld, werd in het westen een aanzienlijke invloed op de architectuur en versiering uitgeoefend door barbaarse stammen die zich op het grondgebied van Europa bevonden. Er ontstond een nieuw type nederzetting, meer geschikt voor barbaren. Romeinse steden werden ontvolkt en er werden nederzettingen gevestigd op heuvels en andere plaatsen om de verdediging te vergemakkelijken. In het midden stond het huis van de heerser, het was omgeven door boerderijgebouwen en het geheel werd beschermd door een palissade.
Toen ze werden gedoopt, begonnen de leiders kerken te bouwen. Aanvankelijk werden elementen van bewaard gebleven Romeinse gebouwen gebruikt voor hun constructie. In de loop van de tijd, naast pogingen om de antieke versiering van nieuwe objecten te imiteren, werden hun eigen decoraties geïntroduceerd, vaak imitaties van patronen die in goudsmeden werden gebruikt.
De belangrijkste gebouwen uit de middeleeuwen, kerken en kathedralen werden gebouwd op de basiliek of het centrale plan.
