Een basiliek is een bouwvorm uit de klassieke oudheid en in de romaanse en gotische kerkarchitectuur.
In de Rooms-Katholieke Kerk is basiliek een eretitel die los staat van de architectonische vorm. Deze eretitel is onder andere toegekend aan 28 kerken in België, 26 in Nederland en 1 in Suriname.
Etymologie
Het Nederlandse woord basiliek is afgeleid van het Latijnse woord basilica, dat op zijn beurt weer is afgeleid van het Oudgriekse Βασιλική (basilikè, "koninklijk gebouw": het Oudgriekse woord βασιλεύς, basileus betekent koning).
Klassieke oudheid
De term basilica is een bouwkundige term uit de klassieke oudheid. De basilica was een meerschepig gebouw, vaak met een hogere middenpartij. De hogere middenpartij was voorzien van grote vensters, de zogenaamde lichtbeuk. Een basilica diende voornamelijk als markthal en beursgebouw, in de keizertijd ook als rechtszaal. Voor dit laatste gebruik werd aan de basilica een rechthoekige of halfronde uitbouw, de apsis, toegevoegd. De basilica lag meestal aan het forum.
