Η ετυμολογία της λέξης στην ελληνική γλώσσα προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα ναίω (κατοικώ), ως κατοικία θεοτήτων. Ο παράπλευρος όρος ιερό ως προσδιορισμός κτηρίου, προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ἱερός με έννοια ως θείο. Κοινή είναι επίσης η έκφραση ναός της γνώσης για θέματα που αφορούν την γνώση, για παράδειγμα όταν γίνεται αναφορά σε βιβλιοθήκες και γενικότερα στην εκπαίδευση.
Οι περισσότερες θρησκείες διαθέτουν ναούς προσαρμοσμένους στις πεποιθήσεις, εθιμοτυπικό τους, και στοιχεία του ευρύτερου πολιτισμού τους, και ανάλογα με την θρησκεία οι ναοί έχουν τον δικό τους συγκεκριμένο προσδιορισμό, όπως εκκλησία (πρόσκληση) για τον χριστιανισμό, τέμενος (συνώνυμο του ιερό) για το Ισλάμ, συναγωγή (συνάθροιση) για τον ιουδαϊσμό, και γενικότερα η λέξη ναός χρησιμοποιείται συμπεριληπτικά για όλα τα λατρευτικά κτήρια, όπως του ινδουισμού, βουδισμού, τζαϊνισμού κ.α., καθώς και για τις αρχαίες θρησκείες όπως την αρχαιοελληνική και αιγυπτιακή.Η μορφή και λειτουργία των ναών μπορεί να ποικίλει, και συχνά θεωρείται ως ο οίκος μιας ή περισσοτέρων θεοτήτων. Συνήθως γίνεται κάποια μορφή προσφοράς στην θεότητα μαζί με άλλες τελετές, ενώ υπάρχει και το σχετικό ιερατείο το οποίο εκτελεί τις τελετές αυτές καθώς και φροντίζει για την γενικότερη λειτουργία του ναού. Ο βαθμός πρόσβασης σε κάποιον ναό ή τμήματα του, μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την λειτουργία του, κάποια σημεία ενδέχεται να είναι προσβάσιμα μόνο από τους ιερείς (π.χ. το Ιερό Βήμα στον χριστιανισμό), ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις υπάρχει συγκεκριμένος χώρος στον οποίο επιτρέπεται να βρίσκονται οι γυναίκες αντί να έχουν ελεύθερη πρόσβαση παντού (π.χ. το μοναστηριακό άβατο και ο γυναικωνίτης στον χριστιανισμό). Συνήθως οι ναοί αποτελούνται από το κύριο κτήριο τους, καθώς και από κάποια άλλα περιφερειακά κτήρια στον γενικότερο χώρο τους.
