Μία λέξη πολλές έννοιες και ακόμα περισσότερες εφαρμογές.
Η λέξη «design» είναι ένας από τους πιο γνωστούς, εισαγόμενους όρους και από τους πιο παρεξηγημένους ταυτόχρονα, ιδιαιτέρως στη χώρα μας, όπου η λεκτική της μεταφορά στα ελληνικά παρουσιάζει δυσκολίες.
Ετυμολογία
Το «design» προέρχεται από το λατινικό ρήμα «dιsegnare» που σημαίνει κάνω δεικτικό σήμα, δείχνω, ξεχωρίζω, επισημαίνω, διαλέγω κάτι ανάμεσα από τα άλλα, σηματοδοτώ, περιγράφω, ονομάζω κάτι, «signum» (σήμα)
Στα γαλλικά, το «designare» έδωσε το ρήμα «designer» που σημαίνει όλα όσα το λατινικό πρότυπό του κι ακόμα παραπάνω όπως ορίζω, προορίζω και διορίζω.
Στα ιταλικά, το ανάλογο ρήμα «designare» σημαίνει και δηλώνω, εκλέγω, προσδιορίζω.
Στα αγγλικά, το «design» πήρε κι άλλες σημασίες, πιο τεχνικές απ’ τη μία και πιο αφηρημένη απ’ την άλλη. Απ’ τη μια σημαίνει το σχέδιο/ πρόταση-μελέτη, το πρόγραμμα ,το πρότυπο, το μοντέλο και από την άλλη την εφεύρεση και την επινόηση.
Βέβαια, και η γαλλική λέξη «dessin» (το γραμμικό σχέδιο), όπως και η ιταλική «disegno», έχουν την ίδια καταγωγή από το ρήμα «disegnare» και αρχικά χρησιμοποιούνταν με τη σημασία της «πρόθεσης που έχουμε για να κατασκευάσουμε, να φτιάξουμε ή να κάνουμε κάτι». Μόνο μετά τον 18ο αιώνα άρχισαν να σημαίνουν την απεικόνιση της πρόθεσης αυτής με γραμμές πάνω στο χαρτί.
Όλες αυτές οι σημασίες μας ενδιαφέρουν, αλλά δεν διαθέτουμε στην γλώσσα μας τη μαγική εκείνη λέξη που θα σήμαινε ταυτόχρονα και το σχεδιαστή και το μελετητή και τον προγραμματιστή και τον δημιουργό προτύπων και μοντέλων και τον επινοητή και τον εφευρέτη.
“Τα πάντα είναι design. Τα πάντα είναι σχεδιασμένα” (Paul Rand)
Το Design δημιουργεί κουλτούρα. Η κουλτούρα διαμορφώνει αξίες. Οι αξίες καθορίζουν το μέλλον” (Robert L. Peters)
Τι είναι τελικά το «design» και γιατί τόση σύγχυση γύρω από αυτό;
Τα τελευταία χρόνια οι εφαρμογές του «design», διευρύνονται ταχύτατα όχι μόνο στην ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και σε πιο στρατηγικούς ρόλους ενσωματώνοντας πολλούς και διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους.
Ενδεικτικά μερικοί μόνο από τους πιο γνωστούς τομείς του «design»
Architecture design
Industrial design
Process design
Communication design
Instructional design
Product design
Eco-design
Interaction design
Service design
Experience design
Interface design
Software design
Engineering design
Interior design
Thinking design
Fashion design
Landscape design
Urban design
Game design
Lighting design
Visual design
Graphic design
Print design
Web design
Είναι πολύ δύσκολο λοιπόν, ένας ορισμός να συμπεριλάβει όλες τις πτυχές του «design».
Το «design» σίγουρα δεν είναι μόνο αυτό που βλέπουμε αλλά πολλά περισσότερα. Δεν είναι ούτε τέχνη, ούτε η επιστήμη. Και οι τέχνες αλλά και οι επιστήμες χρησιμοποιούν το «design» ως εργαλείο.
Από τους πιο εύστοχους ορισμούς θεωρώ τον παρακάτω:
Το «design» είναι μια εκδήλωση της ικανότητας του ανθρώπινου πνεύματος να ξεπερνά τους περιορισμούς του. Ο «designer» δεν είναι καλλιτέχνης. Ο «καλλιτέχνης» λέμε ότι λύνει τα προβλήματά του μέσα από την τέχνη, ενώ ο «designer» δίνει λύσεις στα προβλήματα των άλλων. (George Nelson, The problem of design)
Οι περισσότεροι ορισμοί της λέξης «design» θεωρούνται αποτυχημένοι είτε επειδή είναι πολύ γενικοί είτε επειδή αποκλείουν αρκετές από τις έννοιες του.
Ωστόσο κάποιοι επίσημοι ορισμοί που έχουν προταθεί είναι οι εξής:
«Το design είναι αυτό που συνδέει την δημιουργικότητα και την καινοτομία. Σχηματίζει τις ιδέες σε πρακτικές και ελκυστικές προτάσεις για χρήστες και καταναλωτές. Το design μπορεί να περιγραφεί ως η δημιουργικότητα που αναπτύσσεται για ένα συγκεκριμένο σκοπό» (Προτάθηκε από το Design Council UK το 2005)
«Το design είναι ένα εργαλείο για την υλοποίηση της καινοτομίας. Είναι δηλαδή, η διαδικασία της σύλληψης της ιδέας και η ανάπτυξη του πλάνου για ένα νέο ή σημαντικά βελτιωμένο προϊόν, υπηρεσία ή σύστημα που διασφαλίζει την καλύτερη σύνδεση με τις ανάγκες, προσδοκίες και ικανότητες με τον τελικό χρήστη ενώ λαμβάνει υπόψη την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα» (Προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2009)
Αποκωδικοποίηση του «design». Ιδιότητες, διαδικασία, χαρακτηριστικά
“Το design είναι η ευφυΐα που γίνεται ορατή” (Alina Wheeler)
“Σχεδιάζοντας ένα προϊόν σχεδιάζεις μια σχέση” (Steve Rogers)
Ιδιότητες του design
Είναι παντού. Ότι έχει φτιάξει ο άνθρωπος αντικείμενο ή υπηρεσία, είναι σχεδιασμένο (designed) συνειδητά ή ασυνείδητα.
Κάνει τις ιδέες απτές. Παίρνει τις ακατέργαστες σκέψεις και ιδέες και τις μετατρέπει σε κάτι χειροπιαστό και ολοκληρωμένο.
Είναι ανθρωποκεντρικό. Η επικέντρωση στον τελικό χρήστη δημιουργεί την έμπνευση νέων ιδεών και διασφαλίζει ότι οι λύσεις ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες.
Είναι συλλογικό. Οι διαδικασίες του «design» χρησιμοποιούνται ολοένα και αυξανόμενα με τέτοιο τρόπο που επιτρέπουν ομάδες σχεδιαστών και ομάδες μη σχεδιαστών να δουλέψουν μαζί για τη επίλυση σημαντικών ζητημάτων.
Και τέλος απλοποιεί. Γι’ αυτό και το πραγματικά καλό «design» μοιάζει τόσο προφανές όσο και η κοινή λογική.
Τα τέσσερα «D» του «Design» : Discover – Define – Develop – Deliver
Πρόκειται για τέσσερεις δραστηριότητες που σε πολύ γενικές γραμμές σκιαγραφούν την διαδικασία που ένας σχεδιαστής ακολουθεί και συμπτωματικά όλες οι λέξεις στην αγγλική αρχίζουν με το αρχικό γράμμα του «design», το «D».
Discover – Ερευνούν και ανακαλύπτουν τι πρόβλημα ή ανάγκη υπάρχει.
Define – Καθορίζουν την λύση και τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει.
Develop – Η ανάπτυξη της ιδέας σε δοκιμαστικό προϊόν/υπηρεσία
Deliver – Τελική ανάπτυξη και παράδοση στον χρήστη
Τι θεωρείται καλό «design»;
Σε αυτή την ερώτηση απάντησε ο γερμανός βιομηχανικός σχεδιαστής Dieter Rams, δίνοντας 10 αρχές που πρέπει κατά τη γνώμη του, να διέπουν κάθε προϊόν σχεδιασμού. Αργότερα πολλοί από αυτούς που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με το «design» μετονόμασαν αυτές τις 10 αρχές σε «10 εντολές».
Το καλό «design» λοιπόν οφείλει να είναι:
Καινοτόμο/Πρωτότυπο
Χρήσιμο
Όμορφο
Κατανοητό
Ταπεινό
Τίμιο
Ποιοτικό
Πλήρες
Φιλικό στο περιβάλλον
Όσο πιο μικρό γίνεται
Από τους πιο απλούς και κατανοητούς λόγους είναι ότι στη πραγματικότητα δεν υπάρχει καλή και κακή τέχνη. Ένα έργο τέχνης αρέσει ή όχι με καθαρά υποκειμενικά κριτήρια.
Σχετικά αποφθέγματα
“Αν μπορείς να σχεδιάσεις ένα πράγμα, μπορείς να σχεδιάσεις τα πάντα” (Massimo Vingelli)
“Δουλειά του σχεδιαστή είναι να φανταστεί τον κόσμο όχι όπως είναι αυτή τη στιγμή αλλά όπως θα έπρεπε να ήταν” (Sir Terence Conran)
“Το design είναι τόσο απλό που το κάνει πολύπλοκο” ( Paul Rand)
“Ο κόσμος αγνοεί το design που αγνοεί τον κόσμο” (Frank Chimero)
“Το καλό design είναι προφανές. Το υπέροχο design είναι αόρατο” (Joe Sparano)
