Η συγχώρεση, με την ψυχολογική έννοια, είναι η σκόπιμη και εκούσια διαδικασία με την οποία κάποιος που αρχικά μπορεί να αισθάνεται θύμα, υφίσταται μια αλλαγή στα συναισθήματα και τη στάση του σχετικά με ένα συγκεκριμένο αδίκημα και ξεπερνά αρνητικά συναισθήματα όπως η μνησικακία και η επιθυμία για εκδίκηση (όσο δικαιολογημένη και αν είναι). Οι θεωρητικοί διαφέρουν, ωστόσο, ως προς τον βαθμό στον οποίο πιστεύουν ότι η συγχώρεση συνεπάγεται επίσης την αντικατάσταση των αρνητικών συναισθημάτων με θετικές στάσεις (δηλαδή μια αυξημένη ικανότητα να ευχηθούμε στον παραβάτη το καλό). Σε ορισμένα νομικά πλαίσια, η συγχώρεση είναι ένας όρος για την απαλλαγή ή την παραίτηση από όλες τις απαιτήσεις λόγω χρέους, δανείου, υποχρέωσης ή άλλων απαιτήσεων.Σε ψυχολογικό επίπεδο, η συγχώρεση διαφέρει από την απλή συγχώρεση (θεωρώντας μια πράξη ως επιβλαβή, η οποία όμως πρέπει να "συγχωρεθεί" ή να παραβλεφθεί για ορισμένους λόγους "φιλανθρωπίας"), τη συγχώρεση ή τη συγχώρεση (απαλλάσσοντας απλώς τον παραβάτη από την ευθύνη για μια πράξη) ή τη λήθη (προσπαθώντας με κάποιο τρόπο να αφαιρέσει κανείς από το συνειδητό του μυαλό τη μνήμη μιας δεδομένης "προσβολής"). Σε ορισμένες σχολές σκέψης, περιλαμβάνει μια προσωπική και "εθελοντική" προσπάθεια αυτο-μετασχηματισμού του δικού μας μισού της σχέσης με τον άλλον, έτσι ώστε ο ίδιος ο εαυτός μας να επανέλθει στην ειρήνη και ιδανικά σε αυτό που ο ψυχολόγος Καρλ Ρότζερς έχει αναφέρει ως "άνευ όρων θετική εκτίμηση" προς τον άλλον.Ως ψυχολογική έννοια και αρετή, τα οφέλη της συγχώρεσης έχουν διερευνηθεί στη θρησκευτική σκέψη, τις κοινωνικές επιστήμες και την ιατρική. Η συγχώρεση μπορεί να εξεταστεί απλώς από την άποψη του ατόμου που συγχωρεί, συμπεριλαμβανομένου και του συγχωρεμένου, από την άποψη του ατόμου που συγχωρείται ή από την άποψη της σχέσης μεταξύ του συγχωρούντος και του συγχωρεμένου. Στα περισσότερα πλαίσια, η συγχώρεση χορηγείται χωρίς καμία προσδοκία αποκαταστατικής δικαιοσύνης και χωρίς καμία αντίδραση εκ μέρους του δράστη (για παράδειγμα, μπορεί κανείς να συγχωρήσει ένα άτομο που βρίσκεται σε απομόνωση ή είναι νεκρό). Πρακτικά, μπορεί να είναι απαραίτητο για τον δράστη να προσφέρει κάποια μορφή αναγνώρισης, συγγνώμης ή ακόμη και να ζητήσει απλώς συγχώρεση, προκειμένου ο αδικημένος να πιστέψει ότι είναι σε θέση να συγχωρήσει επίσης.Η κοινωνική και πολιτική διάσταση της συγχώρεσης περιλαμβάνει την αυστηρά ιδιωτική και θρησκευτική σφαίρα της "συγχώρεσης". Η έννοια της "συγχώρεσης" θεωρείται γενικά ασυνήθιστη στον πολιτικό τομέα. Ωστόσο, η Χάνα Άρεντ θεωρεί ότι η "ικανότητα της συγχώρεσης" έχει τη θέση της στις δημόσιες υποθέσεις. Ο φιλόσοφος πιστεύει ότι η συγχώρεση μπορεί να απελευθερώσει πόρους τόσο ατομικά όσο και συλλογικά μπροστά στο ανεπανόρθωτο. Κατά τη διάρκεια μιας έρευνας στη Ρουάντα σχετικά με τους λόγους και τις πρακτικές της συγχώρεσης μετά τη γενοκτονία του 1994, ο κοινωνιολόγος Μπενουά Γκιλού (Benoit Guillou) κατέδειξε την ακραία πολυσημία (πολλαπλές σημασίες) της λέξης "συγχώρεση" αλλά και τον κατεξοχήν πολιτικό χαρακτήρα της έννοιας. Ως συμπέρασμα της εργασίας του, ο συγγραφέας προτείνει τέσσερα βασικά σχήματα της συγχώρεσης για την καλύτερη κατανόηση, αφενός, των διφορούμενων χρήσεων και, αφετέρου, των συνθηκών υπό τις οποίες η συγχώρεση μπορεί να μεσολαβήσει για την επανάληψη του κοινωνικού δεσμού.Οι περισσότερες παγκόσμιες θρησκείες περιλαμβάνουν διδασκαλίες σχετικά με τη φύση της συγχώρεσης και πολλές από αυτές τις διδασκαλίες αποτελούν τη βάση για πολλές διαφορετικές σύγχρονες παραδόσεις και πρακτικές συγχώρεσης. Ορισμένα θρησκευτικά δόγματα ή φιλοσοφίες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη να βρουν οι άνθρωποι κάποιου είδους θεϊκή συγχώρεση για τα δικά τους ελαττώματα, άλλα δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη να ασκήσουν οι άνθρωποι τη συγχώρεση ο ένας του άλλου, ενώ άλλα κάνουν ελάχιστη ή καθόλου διάκριση μεταξύ της ανθρώπινης και της θεϊκής συγχώρεσης.
Ο όρος συγχώρεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά και ερμηνεύεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους από ανθρώπους και πολιτισμούς. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη σχεσιακή επικοινωνία, επειδή η συγχώρεση αποτελεί βασικό συστατικό της επικοινωνίας και της συνολικής προόδου ως άτομο και ζευγάρι ή ομάδα. Όταν όλα τα μέρη έχουν αμοιβαία διάθεση για συγχώρεση, τότε μια σχέση μπορεί να διατηρηθεί. "Η κατανόηση των προηγούμενων προϋποθέσεων της συγχώρεσης, η διερεύνηση της φυσιολογίας της συγχώρεσης και η εκπαίδευση των ανθρώπων ώστε να γίνουν πιο συγχωρητικοί, όλα αυτά υποδηλώνουν ότι έχουμε ένα κοινό νόημα για τον όρο".
