Ο υπέροχος Γκάτσμπυ
Ο υπέροχος Γκάτσμπυ (The Great Gatsby) είναι μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, που δημοσιεύθηκε το 1925. Η υπόθεσή του εκτυλίσσεται την ίδια χρονική περίοδο, την «εποχή της τζαζ», στο Λονγκ Άιλαντ. Το βιβλίο περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις του αφηγητή του Νικ Κάραγουέι με τον μυστηριώδη εκατομμυριούχο Τζέι Γκάτσμπυ και το πάθος του Γκάτσμπυ να επανασυνδεθεί με την παλιά αγαπημένη του, τη Νταίζη Μπιουκάναν.
Μια νεανική ερωτική ιστορία του Φιτζέραλντ με τη νεαρή κοσμική Τζινέβρα Κινγκ, καθώς και τα οργιώδη πάρτι στα οποία πήγαινε στη βόρεια ακτή του Λονγκ Άιλαντ το 1922 υπήρξαν αρκετή έμπνευση για το μυθιστόρημα. Μετά από μια διαμονή στη νότια Γαλλία, ο συγγραφέας ολοκλήρωσε ένα σχεδίασμά του το 1924. Υπέβαλε την πρώτη εκδοχή του στον εκδότη Μάξγουελ Πέρκινς, που έπεισε τον Φιτζέραλντ να αναθεωρήσει το έργο τον επόμενο χειμώνα. Μετά τις αναθεωρήσεις, ο Φιτζέραλντ ήταν ευχαριστημένος με το κείμενο, αλλά παρέμενε αναποφάσιστος σχετικώς με το τίτλο του μυθιστορήματος και σκέφθηκε αρκετούς πιθανούς τίτλους. Κατέληξε στον «Κάτω από το κόκκινο, το λευκό και το μπλε», αλλά ο Πέρκινς τον έπεισε να τον αλλάξει στο «Ο υπέροχος Γκάτσμπυ».
Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1925 και απέσπασε γενικώς καλές κριτικές, αν και μερικοί κριτικοί λογοτεχνίας έγραψαν ότι δεν ήταν αντάξιο των προηγούμενων έργων του συγγραφέα. Ωστόσο, από εμπορικής πλευράς Ο υπέροχος Γκάτσμπυ υπήρξε αποτυχία: ως τον Οκτώβριο είχε πουλήσει λιγότερα από 20 χιλιάδες αντίτυπα και οι ελπίδες του Φιτζέραλντ για μεγάλα έσοδα διαψεύσθηκαν. Ο συγγραφέας πίστευε από τότε μέχρι τον πρόωρο θάνατό του το 1940, ότι είχε αποτύχει στη ζωή του και ότι το έργο του θα ξεχνιόταν. Μετά τον θάνατό του το μυθιστόρημα επανεξετάσθηκε από τη φιλολογική κριτική και σύντομα μετά τον πόλεμο συμπεριλήφθηκε στην ύλη πολλών ανθολογίων λογοτεχνίας που χρησιμοποιούσαν στα αμερικανικά γυμνάσια, ενώ βρηκέ και μια αντίστοιχη θέση στο κέντρο της λαϊκής κουλτούρας των ΗΠΑ. Μέχρι σήμερα Ο υπέροχος Γκάτσμπυ έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο ως 4 διαφορετικές ταινίες (με την πιο πρόσφατη αυτή του Μπαζ Λούρμαν το 2013), σε τηλεταινίες, έχει διασκευασθεί σε θεατρικά έργα, σε κόμικς, ακόμη και σε όπερα και μπαλέτο.
Το βιβλίο εξακολουθεί να προσελκύει την προσοχή του αναγνωστικού κοινού και των μελετητών. Οι σύγχρονοι μελετητές τονίζουν την προσέγγιση του μυθιστορήματος στα θέματα της κοινωνικής τάξεως, τον κληρονομικού πλούτου σε αντιπαραβολή με τον «αυτοδημιούργητο» πλούτο, της φυλής, της περιβαλλοντικής συνειδήσεως, όπως και την κυνική στάση του απέναντι στο αμερικανικό όνειρο. Όπως και με άλλα έργα του Φιτζέραλντ, οι επικρίσεις περιλαμβάνουν ισχυρισμούς για αντισημιτισμό. Ο υπέροχος Γκάτσμπυ θεωρείται ωστόσο ευρύτατα ως λογοτεχνικό αριστούργημα και υποψήφιος για τον τίτλο του «μεγάλου αμερικανικού μυθιστορήματος».
