Με την ονομασία Βαλκάνια (εκ της τουρκικής λέξης «μπαλκάν» (balkan = όρος ή υψηλή δασώδης οροσειρά), λεγόμενη και Βαλκανική χερσόνησος ή εναλλακτικά Χερσόνησος του Αίμου (αρχ. ελληνική), χαρακτηρίζεται, τόσο ως πολιτικός όσο και ως γεωγραφικός όρoς, η περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, νότια του Δούναβη και ανατολικά της Αδριατικής θάλασσας, αλλά και χώρες γειτονικές που βρίσκονται εκτός των φυσικών γεωγραφικών ορίων της χερσονήσου αυτής, που από το μακρινό παρελθόν λειτούργησε και λειτουργεί ως σταυροδρόμι πολιτισμών, μεταξύ Ευρωπαϊκής και Ασιατικής ηπείρου.
Η διακριτή ταυτότητα και ο τεμαχισμός της βαλκανικής χερσονήσου θεωρείται απότοκος της ορεινής γεωγραφίας της, αλλά και της συγκέντρωσης πολλών εθνοτήτων σε έναν γεωγραφικά σε σχετικά περιορισμένο χώρο και της εξαιρετικά βίαιης ιστορίας της, που είναι γεμάτη πολέμους και επιδρομές. Η ευρύτερη περιοχή αυτή των καλύπτει περί τα 550.000 τ.χλμ. και ο πληθυσμός της αγγίζει τα 53 εκατομμύρια κατοίκους. Το όνομα της περιοχής αντλείται από τα Βαλκάνια όρη ή οροσειρά του Αίμου που διατρέχουν την περιοχή από το κέντρο της Βουλγαρίας έως την ανατολική Σερβία.
