Platentektoniek, plaattektoniek of schollentektoniek is de wetenschappelijke theorie die zowel de geografische ligging van continenten, oceanen, gebergten en andere structuren aan het aardoppervlak verklaart, als de geologische structuren in de aardkorst en de plek waar aardbevingen en vulkanisme voorkomen. Volgens deze theorie is de lithosfeer (de buitenste, gemiddeld ongeveer 100 km dikke laag in de Aarde) verdeeld in tektonische platen of schollen, die onafhankelijk van elkaar over het aardoppervlak bewegen door "stromingen" in de onderliggende asthenosfeer. Hoewel de asthenosfeer niet vloeibaar is heeft ze een relatief lage schuifsterkte, waardoor ze, gemeten aan de geologische tijdschaal, als een langzaam stromende stroperige vloeistof kan worden opgevat.Er zijn op Aarde zeven of acht grote platen (afhankelijk van hoe ze zijn gedefinieerd) en een groot aantal kleinere platen. De platen bewegen typisch ten opzichte van elkaar met enkele centimeters per jaar, wat sinds de jaren 90 met geodetische metingen met satellieten en VLBI ook daadwerkelijk gemeten kan worden. Er zijn drie typen grenzen: convergente (waar platen naar elkaar toe bewegen), divergente (waar platen van elkaar af bewegen) en transforme (waar platen langs elkaar bewegen). Bij een divergente plaatgrens wordt door stolling van magma nieuwe lithosfeer gevormd, dit proces wordt oceanische spreiding genoemd. Bij een convergente plaatgrens zal een van beide platen onder de andere schuiven (subductie). Vanwege de lage dichtheid zal continentale korst in de praktijk niet goed subduceren. Meestal bestaat de subducerende plaat daarom uit oceanische korst. Als twee continenten naar elkaar toe bewegen zal geen van beide platen subduceren, er zal dan gebergtevorming optreden. Omdat de beweging in de lithosfeer geconcentreerd is langs deze grenzen vinden hier aardbevingen, vulkanisme en de vorming van gebergten en oceanische troggen plaats.
De theorie van platentektoniek werd ontwikkeld in de jaren 60 van de twintigste eeuw als opvolger voor de hypothese van continentverschuivingen van Alfred Wegener. In tegenstelling tot Wegeners hypothese raakte platentektoniek al snel algemeen aanvaard in de wetenschappelijke gemeenschap.
