Capsaïcine is een alkaloïde dat de nociceptoren op de tong stimuleert. Deze receptoren zijn gevoelig voor hitte en pijn, waardoor capsaïcine een branderig gevoel geeft. Capsaïcine komt voor in paprikasoorten, vooral hete rode of chilipeper. Water drinken neemt het branderige gevoel nauwelijks weg, doordat capsaïcine slecht oplosbaar is in water; het is veel beter oplosbaar in vetten en ethanol. De chemische stof is uiterst stabiel, verdampt nauwelijks en ontleedt niet door koken. Bereiding maakt rode-pepergerechten niet minder pittig.
Werking en voorkomen
Capsaïcine werkt doordat het bepaalde temperatuurgevoelige ionkanaaltjes (TRPA1 en TRPV1) in de celmembraan van temperatuurzintuigen permanent openzet, wat onder fysiologische omstandigheden alleen gebeurt als de temperatuur hoger wordt dan 43 graden.
In pepers komeneen vijftal nauw verwante verbindingen voor met soortgelijke effecten, waarvan capsaïcine en dihydrocapsaïcine de voornaamste zijn. De scovilleschaal is een maat voor hoe heet de stof in de mond aanvoelt. Pure capsaïcine staat hierbij op de derde plaats, met een waarde van 15.000.000 à 16.000.000, na Resiniferatoxin en Tinyatoxin.
