De aartsengel Michaël (Hebreeuws: מִיכָאֵל mîkhā’el, "wie is als God?" Grieks: Μιχαήλ, Arabisch: ميكائيل, Mika'il en,ميخائيل, Micha'il) (Sint-Michiel) komt voor in de Hebreeuwse Bijbel, het Nieuwe Testament en de Koran.
Hebreeuwse Bijbel
De naam Michaël wordt in de Hebreeuwse Bijbel meerdere keren genoemd als eigennaam van mensen, maar was vooral populair in de Perzische periode.In Daniël 10:13 sprak een naamloze engel tot Daniël en vertelde dat Michaël hem had geholpen en noemde hem "een van de voornaamste vorsten" (אחד השׂרים הראשׁנים ’achad haśśārîm hāri’šonîm). In het vervolg van het gesprek werd Michaël aangeduid als "je vorst", waardoor Michaël beschouwd ging worden als beschermer van de Israëlieten. De idee dat God ieder volk een beschermengel had toegewezen, stamde uit de weergave van Deuteronomium 32:8 in de Septuagint, waar die kan worden gelezen als dat God de gebieden van de volken vastlegde op basis van het aantal engelen. Terwijl in Deuteronomium het beeld wordt geschetst van vredige en naast elkaar bestaande volksengelen, streden deze met elkaar in Daniël. Hierin had Michaël de rol om de strijd in het voordeel van Gods volk te beslissen.
In Daniël 12:1 markeert het optreden van Michaël als "de grote vorst" (הַשַּׂר הַגָּדוֹל haśśar haggādôl) de ondersteuning van Gods volk in de geweldige crisis in de eschatologische eindtijd. Het beeld van een ondersteunend ingrijpen door hemelse machten in aardse conflicten kan al worden gevonden in pre-exilische geschriften, zoals in Rechters 5:20, waar het ingrijpen van God ten gunste van Zijn volk in poëtische vorm als een strijd waarin sterren zich tegen de vijandelijke veldheer Sisera keren. In de tijd van het ontstaan van het boek Daniël werden engelen en sterren met elkaar in verband gebracht, zoals in het Eerste boek van Henoch.
Apocriefe werken
Om de Bijbelse citaten waarin Michaël wordt genoemd te kunnen classificeren, moeten vermeldingen in de pseudepigrafische werken die zijn ontstaan tussen de Hebreeuwse Bijbel en het Nieuwe Testament worden meegewogen.
