Een gelaatsexpressie, gelaatsuitdrukking of eengezichtsuitdrukking is het gevolg van de samentrekking bepaalde gelaatsspieren en wordt beschouwd als een van de vormen van niet-verbale expressies van emoties. Onderzoek toont aan dat er zes basale gelaatsexpressies bestaan die een uitdrukking zijn van de volgende emoties: woede, angst, afkeer of walging, blijdschap, verdriet en verrassing of verbazing. Gelaatsexpressies komen niet alleen bij mensen voor, maar ook bij sommige zoogdieren.
Spontane en bewust uitgevoerde gelaatsexpressies
Bij mensen kan een onderscheid gemaakt worden tussen spontane en bewust uitgevoerde gelaatsexpressies. Omdat de spontane gelaatsexpressies, zoals het omhoog of omlaag trekken van de mondhoeken bij blijdschap of verdriet, een directe afspiegeling zijn van bepaalde emoties, zijn zij moeilijk te onderdrukken. Vanwege de sterke associatie tussen emoties en gelaatsexpressies wordt soms wel beweerd dat een bewust uitgevoerde gelaatsexpressie ook het daaraan gekoppelde gevoel kan oproepen. Gelaatsexpressies komen tot stand via specifieke gelaatsspieren, waaronder de musculus zygomaticus maior (bij glimlachen), de musculus corrugator (bij fronsen) en de musculus orbicularis oculi (rondom de ogen). Ook de ogen (bijvoorbeeld het knipperen van de ogen), en het wel of niet hebben van oogcontact blijken bij te dragen tot gelaatsexpressies.
Gelaatsexpressies en hersenen
Produceren van gelaatsexpressies
Spontane en bewust uitgevoerde gelaatsexpressies zijn afhankelijk van verschillende circuits in de hersenen. Bewust uitgevoerde gelaatsexpressies blijken vooral afhankelijk te zijn van hogere motorische gebieden in de linker grotehersenhelft, terwijl spontane gelaatsuitdrukkingen via oudere gebieden in de hersenen, zoals de basale kernen tot stand komen.
